Stres Yönetimi ve Stresle Mücadele Yöntemleri
Stres Nedir?
Stres, insanların çevresine, sosyal ya da psikolojik bir tehdide verdiği insani bir tepkidir. Hayatın doğal parçası olan stres, belli bir seviyeye kadar insanlar için faydalıdır diyebiliriz. Dogru bir stres yönetimi ile bireyi motive eder konsantrasyonunu odağını performansını arttırabilir, ancak aşırı ve kontrolsüz yoğun bir strese ile karşı karşıya kalan bireyin zihinsel ve fiziksel sağlığı olumsuz etkilenebilir. Bu yazımızda birlikte stres yönetimi ve mücadele yöntemlerini bulacaksın.
İçindekiler
ToggleStresin Belirtileri Nelerdir?
Çalışma hayatı, aile sorumlulukları, eşler arası yaşanan anlaşmazlıklar, öğrencilerin sınav kaygıları, İnsanların elinde olmayan nedenler ile gelecek kaygıları, ekonomik kaygılar ya da kişisel ilişkiler gibi birçok tetikleyici faktör psikolojimize zarar verecek düzeyde yoğun strese sebep olabilir.
American Psychological Association‘ın (APA) 2023 yılı raporuna göre, yetişkin bireylerin %77’si düzenli olarak stres yaşadıklarını ifade etmektedir.
Fiziksel Belirtiler
-
Baş ağrısı
-
Kas gerginliği
-
Uyku problemleri
-
Sindirim sistemi rahatsızlıkları
-
Yüksek Tansiyon
-
Cinsel isteksizlik
Duygusal Belirtiler
-
Sinirlilik
-
Kaygı
-
Motivasyon kaybı
-
Karamsarlık
-
Yalnız hissetmek
-
Depresyon
-
Mutsuz
-
Keyifsiz Hissetme
-
Bunalmışlık hissi
-
Alınganlık
-
Asabiyet
-
Öfke patlamaları
Davranışsal Belirtiler
-
Aşırı yeme veya iştah kaybı
-
Alkol ya da sigara kullanımında artış
-
Sosyal izolasyon
-
Erteleme alışkanlığı
-
Sorumlulukları erteleme kaçınma
-
Tırmak yeme
Örnek olarak ; Uzun süreli stres, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve ciddi sağlık sorunlarına zemin hazırlayabilir. Uzmanlardan alacağımız yardım ile birlikte stres yönetimi tekniklerini kullanarak stresin kalıcı zararlı etkilerinden korunabilirsiniz.
Stresin İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri
Kronik Stres ve Hastalık İlişkisi
Yapılan araştırmalarda, kronik stresin kalp hastalıkları, hipertansiyon, diyabet ve depresyon gibi ciddi sağlık sorunları ile doğrudan ilişkili olduğunu göstermektedir. Ata sözlerimize de konu olmuş ‘Duvarı nem insanı gam yıkar’ sözü stresin insan vücuduna verdiği zararı nemin duvar üzerindeki yıkıcı etkisine benzetilmesi oldukça manidardır.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, iş yerinde yaşanan stres, dünya genelinde yıllık 120.000’den fazla ölümle ilişkilendirilmektedir. Bu araştırma stres yönetiminin nedenli önemli olduğunu açıkça göstermektedir.

Beyin Üzerindeki Etkileri
Stres hormonu kortizolun uzun süre yüksek seviyelerde kalması, beynin hafıza ve öğrenmeden sorumlu bölgelerinde küçülmelere yol açabilir. Oysa mutluluk hormonları olan dopamin,serotonin,endorfin ve oksitosin kaygı ve stresi azaltma gibi bir çok faydası vardır. Stres yönetimi teknikleri ile bu hormonların seviyelerini yüksek tutmak doğrudan sizi mutlu edecektir.
Stres Yönetimi Teknikleri
1. Gevşeme Teknikleri
-
Nefes Egzersizleri: Derin ve yavaş nefes almak vücudunuzu sakinleştirmek için adeta beyne mesaj gönderir. Yaptığınız bu eylem Parasempatik sinir sistemini aktive ederek rahatlama sağlar.
-
Aşamalı Kas Gevşetme: Bu tekniğin amacı bilinçli olarak kaslarınızı germek ve sonrasında gevşemesini sağlamaktır. Gelin sizinle bir deneme yapalım. El parmaklarınızdaki kasları parmaklarınızı bükerek gerin. Kolunuzun ve parmaklarınızın bu gerginlik sırasında nasıl hissettiğine dikkat edin. 10 sn sonra parmaklarınızı serbest bırakarak parmaklarınızı gevşetin. Gerilim yerini gevşemeye bıraktığında nasıl farklı hissettiğinize dikkat edin.
-
Meditasyon ve Mindfulness: Beynimiz öyle harika bir yeteneği vardır ki bunu stres ile mücadelede kullanabiliyoruz. Peki nedir bu yetenek; Beynimiz tamamen düşüncelerden duygusal tepkiler yaratma yeteneğine sahiptir. Bu yeteneği stres ile mücadelede nasıl kullanabilirsiniz işte bir örnek ile açıklayabiliriz. Kendinizi sakin hissettiğiniz bir mekan bir alan düşünün. plajda olmak, sevgiliniz ile bir kafe de olmak, doğada bir yürüyüş yapmak gibi kendinizi düşündüğünüz ortamın her ayrıntısını düşünerek düşünceleriniz ile duygularınızı yönetebilir kendinizi ağır stres yükünden kurtarabilir kaygı düzeyinizi düşürebilirsiniz.
2. Zaman Yönetimi
Zaman yönetimi adına planlı ve düzenli yaşamalı, işiniz ve özel hayatınız arasında denge kurarak stres düzeyini azaltabilirsiniz. Örnek olarak günlük yapılacaklar listesi oluşturabilirsiniz ve işlerinizi öncelik sırasına alıp bir plan doğrultusunda yaşamınızı düzenleyebilirsiniz. Bu tarz bir yaklaşım kaygı seviyenizi düzenler sizi stresten uzak tutar.
3. Sağlıklı Yaşam Tarzı
-
Düzenli egzersiz; Günlük tempolu yürüyüşler, spor faaliyetleri vücudunuzun endorfin salgılanmasını artırarak ruh halinizi iyileştirir.
-
Dengeli beslenme; Yaşınıza uygun dengeli ve sağlıklı beslenme bağışıklık sisteminizi güçlendirir ve enerjinizi artırarak sizi yoğun stresin vücudunuz üzerindeki yıpratıcı etkilerinden korumasına yardımcı olur.
-
Yeterli uyku, İnsan uykusunda dinlenir vücut tabiri caiz ise kendini uykuda yeniler ve gün içinde bozulan sistemlerini tamir etmeye çalışır. Dolayısı ile uyku düzeniniz özellikle gece uykuları zihinsel toparlanmanız ve stres yönetiminiz için kritik öneme sahiptir.
4. Sosyal Destek
Aile ve arkadaş çevrenizden destek almak onlarla etkileşim halinde olmak ve sosyalleşmeniz, yalnızlık hissinizi azaltır ve stresle baş etmede size güçlü bir tampon görevi görür.
5. Psikoterapi
Psikoterapi uygulamaları ve bireysel terapi seansları, stres sebeplerini keşfetme ve daha sağlıklı başa çıkmanızda ve gerekli mücadele mekanizmaları geliştirmenizde size yardımcı olur. Özellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT), stresle mücadelede yaygın olarak kullanılmaktadır.
Klinik Çalışma Örneği
Size stresle başa çıkmada bilimsel olarak etkili olduğu kanıtlanmış yöntemlerden bahsetmek istiyorum; Farkındalık Temelli Stres Azaltma Programı (MBSR). Bu yöntem, ilk olarak University of Massachusetts Tıp Fakültesi Mindfulness Merkezi tarafından geliştirilmiş ve pek çok klinik çalışmaya konu olmuştur. 2015 yılında Journal of Psychosomatic Research dergisinde yayımlanan geniş çaplı bir meta-analizde, 1.140 katılımcının verileri incelenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre, 8 haftalık MBSR programına katılan bireylerde stres düzeyinde ortalama %38, anksiyetede %32, depresyon belirtilerinde ise %24 oranında azalma gözlemlenmiştir. Bu veriler, düzenli farkındalık temelli meditasyon (mindfulness) uygulamalarının sadece psikolojik rahatlama değil, aynı zamanda bilişsel ve duygusal denge açısından da güçlü bir etki yarattığını ortaya koymaktadır.

Türkiye’de Stres Yönetimine Yönelik Uygulamalar
-
Üniversitelerin psikolojik danışmanlık merkezleri ücretsiz destek programları sunmaktadır.
-
Özel hastaneler ve klinikler stres yönetimi odaklı bireysel terapi hizmeti vermektedir.
-
Çeşitli belediyeler ücretsiz stres yönetimi seminerleri düzenlemektedir.
-
Ankara’da bireysel stres yönetimi konusunda uzman desteği arayanlar için ise Doç. Dr. Abdullah Bolu özel muayenehanesiyle profesyonel psikiyatrik danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Özellikle stresin uzun vadeli psikolojik etkilerini hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak isteyen bireyler, Dr. Bolu’nun Ankara’daki kliniğinde bireysel seanslarla destek alabilirler.
Online randevu almak için tıklayın.
Sonuç: Stres Yönetimi Hayat Kalitesini Artırır
Stres hayatımızın kaçınılmaz bir parçası olsa da, stres yönetimi tekniklerini doğru öğrenmek ruh sağlığımızı korur ve yaşam kalitemizi yükseltir. Eğer stres ile mücadelemizde sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirebilirsek, hem kişisel hem de profesyonel hayatımızda daha başarılı ve sağlıklı olmamızın önü açılacaktır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Stres tamamen yok edilebilir mi?
Hayır, stres tamamen yok edilemez. Ancak doğru yöntemlerle yönetilerek etkileri azaltılabilir.
Stresle baş etmek için hangi egzersizler faydalıdır?
Nefes egzersizleri, yoga ve yürüyüş gibi fiziksel aktiviteler stres üzerinde olumlu etki sağlar.
Stres ilaçla tedavi edilir mi?
Bazı durumlarda, özellikle anksiyete bozukluklarında, doktor önerisiyle ilaç tedavisi uygulanabilir.
