Gizli Depresyon Belirtileri Nelerdir, Nasıl Anlaşılır?
Sebepsiz yere kişinin kendisini mutsuz hissetmesi, enerji kaybı, günlük aktivitelerden zevk alamama ve diğer durumlar gizli depresyon adı verilen hastalığa işaret edebilir.
Gizli depresyon bazı belirtilerle kendisini gösterir. Kişinin iç dünyasında yaşadığı duygularını bastırması ve dış dünyaya karşı her şey yolundaymış gibi davranması durumudur.
Bu yazımızda gizli depresyonun belirtilerini, nedenlerini ve diğer depresyon türlerinden farklarını detaylı şekilde ele alacağız.
Gizli Depresyon Nedir?
Kişinin depresyon belirtisi taşımasına rağmen bilinçli ya da bilinçsiz olarak belirtileri dış dünyadan gizlemesine gizli depresyon adı verilir. Bu tür depresyonun fark edilmesi zor olabilir. Çünkü kişi dışarıdan mutlu ve güçlü görünür. Sosyal ortamlarda aktiftir. Hatta kişi depresyonda olduğunu inkar bile edebilir.
Depresyon denildiğinde çoğu insanın aklında genellikle içine kapanmış, mutsuz ve enerjisi tükenmiş bir birey profili belirir. Ancak her depresyon bu kadar görünür değildir. Bazı türleri, dışarıdan fark edilmesi güç olsa da kişinin iç dünyasında derin bir mücadele yaşanmasına neden olabilir. Bu yazıda odak noktamız gizli depresyon olacak. Ancak konuya daha bütüncül bir bakış sunmak adına, sıkça karıştırıldığı maskeli depresyon ve yüksek işlevli depresyon türleriyle arasındaki farkları ve benzerlikleri ele alarak başlayacağız. Böylece hem kavramların daha net anlaşılmasını hem de doğru şekilde ayırt edilmesini hedefliyoruz.
Gizli Depresyon ve Maskeli Depresyon Arasındaki Farklar
| Belirti | Gizli Depresyon | Maskeli Depresyon |
|---|---|---|
| Dışa Yansıma | Normal görünürler, ancak içsel acı çekerler. | Fiziksel belirtiler ile duygusal durum gizlenir. |
| Günlük Yaşam | Hayatlarına işlevsel şekilde devam ederler. | Fiziksel şikayetler nedeniyle işlevsellik azalabilir. |
| Fiziksel Belirtiler | Beden dili ve sürekli yorgunluk öne çıkar. | Baş ve kas ağrıları gibi açıklanamayan şikayetler görülür. |
| Duygusal Durum | İçsel boşluk hissi, aşırı düşünme ve kararsızlık yaşanır. | Kişi duygusal durumu ifade etmez, yerine fiziksel yakınmalar getirir. |
| Tanı Süreci | Zor fark edilir ancak davranışsal ipuçları verebilir. | Fiziksel muayenede net bulgu çıkmayabilir; psikolojik değerlendirme gerekir. |
Gizli depresyon durumlarında kişilerde duygusal yoğunluk fazladır. Çoğu zaman içsel boşluk, duygusal uyuşma gibi durumlarla kendisini gösterir. Fiziksel belirtiler ya çok azdır ya da kendisini hiç göstermeyebilir. Topluma yüksek oranda uyum sağlanır. Bu yüzden sanki hiçbir sorun yokmuş gibi görünür.
Maskeli depresyonda ise bir sorun olduğu genel olarak inkar edilir. Ağrı ve uyku sorunları ön plandadır. Fiziksel şikayetler günlük yaşamı etkileyecek dozdadır. Dışarıdan bakıldığında sorun yaşayan kişi hastalık hastası olarak algılanabilir.
Gizli Depresyon ve Yüksek İşlevli Depresyon Arasındaki Benzerlikler
| Belirti | Gizli Depresyon | Yüksek İşlevli Depresyon |
|---|---|---|
| Dış Görünüm | Normal ve işlevsel görünürler. | Başarılı, enerjik ve pozitif görünebilirler. |
| İçsel Durum | Yoğun duygusal acı, boşluk ve yetersizlik hissi yaşanır. | İçsel olarak mutsuzluk, değersizlik, tükenmişlik hissi vardır. |
| Günlük Yaşam | Gündelik sorumlulukları yerine getirirler. | İş ve sosyal hayatta üretken kalabilirler. |
| Destek Arayışı | Çoğu zaman yardım istemezler. | Görünürde yardıma ihtiyaç duymazlar, destek istemezler. |
| Tanı Güçlüğü | Klinik belirti göstermeyebilir, tanısı zordur. | Genellikle tanı geç konulur, durum uzun süre fark edilmez. |
Kişi her şey yolundaymış gibi davranır. Ancak içerisinde derin bir boşluk ve acı barındırır. Bu yönüyle gizli depresyon ile aralarında benzerlik olduğu söylenebilir. Kişi her şey yolundaymış gibi günlük yaşamını sürdürmeye devam eder. Dışarıya karşı maskeli bir iyilik haline bürünür. Ancak sürekli yorgun ve mutsuzdur. Bazı durumlarda tükenmişlik sendromu belirtileri gösterebilir.
Yüksek işlevli depresyon, kişinin yardım almayı reddetmesi yüzünden tehlikeli boyutlara ulaşabilir.
Kişi robot gibi hissediyorsa, kimse görmeden anlık gözyaşlarına boğuluyorsa, muhtemelen yüksek işlevli depresyon hastalığı sorunu vardır.
Gizli Depresyon Belirtileri
Klasik depresyon belirtileri kadar belirgin olmayabilir. Gizli depresyon belirtileri genel olarak kişinin sürekli yorgun olması ve enerji eksikliği olarak kendisini gösterir.
Fiziksel Semptomlar
Kişinin sürekli olarak başının ağrıması, uyku bozuklukları, bitmeyen kas ağrıları, sürekli yorgunluk fiziksel semptomlardır. Tıbbi testlerde psikosomatik semptomlar çıkmayabilir. Ancak kişinin şikayetleri devam eder.
Kişide iştah değişiklikleri de fiziksel semptomlar arasındadır.
Duygusal ve Davranışsal İşaretler
Gizli depresyon kişide davranışsal ve duygusal olarak bazı değişikliklere yol açabilir. Sosyal izolasyon bunlardan bir tanesidir.
Ayrıca duygusal kopukluk, aşırı nezaket, yapay mutluluk sergilenmesi, boşluk hissine kapılması gibi durumlarda gizli depresyon belirtilerindendir.
Kişi içsek huzursuzluğunu bastırabilmek adına aşırı çalışma yoluna gidebilir. Bazı durumlarda aşırı spor aktiviteleri de gerçekleştirebilir. Gizli depresyon durumunda olan kişi boş zaman geçirmeye tahammül edemez. Sürekli bir şeylerle meşgul olarak durumunu unutmaya çalışır.
Bazı kişilerde kendisini ifade etmekte zorlanma durumları yaşanabilir. Kişinin duygularını açıkça ifade etmekten kaçınması, “ben iyiyim” ya da “sorun yok” cümlelerini sıklıkla kullanması durumları ile sıklıkla karşılaşılabilir.
Kimler Risk Altında?
Fiziksel ve sosyal etkenler gizli depresyon riskini artırmaktadır. Genel olarak aşağıdaki gruptaki kişiler risk altındadır:
- Alkol ve madde kullananlar.
- Anksiyete bozukluğu olanlar.
- Genel olarak kadınlar daha fazla risk altındadır.
- Ebeveynlerin kaybedilmesi sonrası gelişen travma.
- Ekonomik düzeyin düşük olması.
- Boşanma sonrası meydana gelen travmalar.
- İşsizlik.
- Daha önce gizli depresyon yaşayanlar.
- Yakın zamanda önemli olaylar yaşayanlar.
- Kişilik yapısı da gizli depresyon riskini artıran önemli unsurlardandır.
- Çocukluk döneminde cinsel ya da fiziksel şiddete maruz kalanlar.
- Bazı ilaçlar yan etki olarak gizli depresyon durumunu tetikleyebilir.
- Tıbbi hastalıklardan bazıları kişileri olumsuz etkileyebilir.
- Hormonal değişiklikleri yaşayan bazı kişiler de risk altında sayılabilir.
Toplumsal Baskılar ve Rol Dağılımları
Birçok toplumda güçlü görünme zorundalığı hissetmek gizli depresyon olgusunun en büyük nedenlerinden olabilir. Mesela erkek ağlamaz miti, erkek duygularını bastırmaya iter. Bir babanın işten çıkarılması, ekonomik olarak zayıf olan ülkelerde baba açısından zor bir durumdur. Ailesinin geçimini sağlayan kişi rolündeki baba, içerisinde bulunduğu bu durumla başa çıkmak adına alkol ve madde kullanımına yönelebilir.
Günümüzde sosyal medyanın yararından çok zararı olduğunu gözlemliyoruz. Hatta gizli depresyon faktörünün en büyük nedenlerinden birisi olduğunu da söyleyebiliriz. Sosyal medyada birçok kişi kendileri hakkında insanların ne düşündüğünü aşırı derecede önemser. Bu durum ise bir süre sonra takıntıya, sürekli olumsuz eleştiri alınması durumunda ise depresyona neden olabilir.
İş yaşamındaki yoğun tempo insanların bir süre sonra tükenmesine neden olur. Mesela bir pazarlama çalışanı gizli depresyon nedeniyle odaklanamadığı için kendisini suçlayabilir. Oysa ki yeterince dinlenemiyordur ve performans sorunları yaşıyordur. Bu durum ise konsantrasyon zorluğu ve tükenmişlik hissini beraberinde getirir.
Cinsiyet ve Yaş Faktörleri
Gizli depresyon, toplumun kişilere biçtiği cinsiyet rolleri ve yaş gruplarına göre farklılık gösterir. Erkekler kadınlara göre daha çabuk sinirlenirler. Bazı durumlarda sinirlenme öfke patlamalarına yol açabilir.
Toplumsal rollerden dolayı erkeklere duygularını açıkça ifade etmemeleri dayatılmıştır. Bu yüzden erkekler genel olarak sorunlarını kendi içlerinde çözmeye çalışırlar. Çözülemeyen sorunlar ise gizli depresyon olarak kendisini gösterebilir.
Örneğin 40 yaşında olan bir CEO, iş yerinde dominant ve kontrolcü görünür. Kimsenin olmadığı bir ortamda ise içki ve diğer unsurlarla içindeki depresyonu bastırmaya çalışır.
Gizli depresyon kadınlar açısından kendisini erkeklerden daha farklı gösterir. Birçok kadına aşırı mükemmeliyetçilik anlayışı hakimdir. Herkes mutlu olsun ben önemli değilim duygusu ağır basar.
Kronik yorgunluk ve uyku bozuklukları gizli depresyon durumunda kadınlarda daha çok kendisini gösterir.
Maskeli iyilik hali en çok da kadınlar için geçerlidir. Sosyal medyada ve iş ortamında mutlu ancak evde ağlama nöbetleri ile açığa çıkar.
Toplumda kadınların duygusal varlıklar olduğu kabul edilir. Bu kabul ve küçümseme hali, kadınlardaki depresyon olgusunun gözden kaçmasına neden olur.
Annelik rolü de kadınlar için tehlikeli psikolojik sorunların çıkmasına neden olabilir. Birçok anne çocukları ve eşi için kendisini adeta feda eder. Benim için üzülmeye vakit yok diye düşünür.
15-25 yaş aralığında boşluk hissi ve gelecek kaygısı ağır basar. Bazı gençler kendilerini toplumdan izole ederler. Günümüzde akıllı telefonların ve diğer dijital cihazların yaygınlaşmasıyla birlikte gençlerin birçoğunun odasına kapandığı gözlemlenmektedir.
30-50 yaş aralığında gizli depresyon belirtisi gösteren kişilerde, hayatın anlamsızlığı duygusu ağır basabilir. Genelde orta yaş krizine bu yaş aralığında girilir. Finansal zorluklar ve gençliğin boşa harcandığı duygusu ağır basar.
60+ yaş aralığında ise artık işe yaramadığını düşünme duygusu, kronik ağrıların verdiği mutsuzluk ve amaç kaybı gizli depresyon belirtilerinden olabilir.
Yaş Gruplarına Göre Depresyon Belirtileri
| Yaş Grubu | Yaygınlık (%) | Öne Çıkan Belirtiler | Notlar |
|---|---|---|---|
| 18-25 yaş | %15-20 | Sinirlilik, odak kaybı, sosyal izolasyon | Üniversite stresi, kimlik arayışı |
| 26-40 yaş | %12-18 | Kronik yorgunluk, performansta düşüş | "Mükemmeliyetçi maskeler" yaygın |
| 41-55 yaş | %10-15 | Bedensel ağrılar, uyku bozuklukları | Orta yaş krizi ve sorumluluk baskısı |
| 55+ yaş | %8-12 | Unutkanlık, enerji kaybı, somatik şikayetler | Emeklilik, yalnızlık, fiziksel hastalıklar |
Ek İstatistiki Bilgiler (Kaynak: WHO, 2023)
Depresyon tanısı alma oranı kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha fazladır. Ancak erkeklerde intihar riski daha fazladır.
Genç yetişkinlerde depresyon belirtilerinin görülme oranı %30 civarındadır. Bu oranın bu denli yüksek olmasının nedeni sosyal medya baskısıdır.
50 yaş üstü bireylerde depresyon görülme oranı %40 civarındadır. Özellikle bedensel ağrılarla depresyonun varlığı gizlenir.
TÜİK, 2022 verilerine göre 25-34 yaş aralığındaki bireylerin %18’inin psikolojik desteğe ihtiyacı olduğu tespit edilmiştir.
Tanı ve Tedavi Süreci
Eğer kişi gizli depresyon belirtilerini taşıyorsa, psikiyatrist kontrolüne giderek tanı işlemlerine başlanabilir. Psikiyatrist ya da psikolog, hastanın şikayetlerini dinler. Ayrıca hastanın yaşam öyküsünü anlatmasını ister. Tüm bu bilgiler ışığında doktor detaylı bir değerlendirme yapar.
Gizli depresyon hastalığından şikayet eden hastalar genellikle duygusal belirtilerden çok fiziksel belirtileri gösterirler.
Eğer belirtileri gösterdiğinize inanıyorsanız profesyonel yardım almanız tavsiye edilir.
Doktor eşliğinde PHQ-9 gibi anketlerin yapılması, sağlıklı bir tanı ve teşhis koyulması açısından yardımcı olabilir.
Uzman doktor tarafından tiroid problemleri, vitamin eksiklikleri ya da kronik hastalıklar gibi hastalık geçmişi araştırılabilir. Ayrıca kan testleri de istenebilir.
Tanıyı Zorlaştıran Bazı Faktörler
Bazı durumlarda kişideki depresyon olgusunun tanısının tespit edilmesi zorlaşabilir. Mesela toplumsal baskı, kişilerin duygularını saklamalarına neden olabilir.
Tembellik ya da karakter zayıflığı, kişide depresyon varlığı gibi algılanabilir. Ancak bunlar kişinin karakteristik özellikleridir ve depresyonla ilgili olmayabilir.
Yoğun iş temposuyla çalışan kişilerde depresyon gözden kaçabilir.
Profesyonel Yardımın Önemi
Ortaya çıktığı zaman çoğu zaman fark edilmez ya da başka rahatsızlıklarla karıştırılabilir. Tedavinin tam olarak etkili olabilmesi için kesin tanının hatasız bir şekilde koyulması gerekir. Bu yüzden kişi profesyonel yardım almalıdır.
Gizli depresyon sıklıkla; fibromiyalji, kronik yorgunluk sendromu ya da anksiyete bozuklukları gibi hastalıklarla karıştırılabilir.
Uzman psikolog ya da psikiyatrist, özel değerlendirme yöntemiyle hastalığın kökenini tam olarak tespit edebilir.
Psikoterapi ve İlaç Tedavisi
Psikoterapi uygulamaları tedavi yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Kişi üzerinde duygusal farkındalık sağlayarak, uzun vadeli çözüm sunması açısından önemlidir.
İlaç tedavisi beyin kimyası üzerinde etkilidir. Beyin kimyasını düzenleyerek, depresyon semptomlarının hafiflemesini sağlayabilir.
Bazı durumlarda en iyi sonuç her iki yöntemin kullanılması ile birlikte sağlanabilir.
Bir diğer tedavi yöntemi TMS tedavisi yöntemidir. Bu yöntemde manyetik simülasyon ile beyindeki sinir hücreleri uyarılır. Diğer tedavi yöntemlerinin işe yaramadığı durumlarda doktorlar tarafından tercih edilir. Özel bir cihaz yardımıyla beyne tekrarlayan manyetik sinyaller gönderilir.
Gizli depresyon hakkında danışmanlık almak isterseniz, bu alanda uzman Doç. Dr. Abdullah Bolu ile görüşebilir, profesyonel destek alabilirsiniz.
📞 İletişime GeçinGizli Depresyonla Başa Çıkma Yolları
Bazı bilimsel ve pratik yollarla gizli depresyonla başa çıkabilirsiniz. Bilimsel olarak kabul edilmiş yöntemleri denemeden önce mutlaka uzman desteği almalısınız.
Kendi Duygularınızı Kabul Etmek
İçsel duygularınızla çatışmaya girmeyin. Eğer bir sorun olduğunu hissediyorsanız ve o sorunla ilgili belirgin belirtiler varsa, sorununuzu kabul edin ve uzman yardımı alın.
Gizli depresyon ve daha birçok psikolojik hastalıkta günlük tutmak kişiyi rahatlatmak adına faydalı olabilir. Günlük tuttuğunuzda duygularınızı net olarak görebilirsiniz.
Güvendiğiniz birisiyle konuşmak size iyi gelebilir. Güvendiğiniz kişiyle: “Çok yorgun hissediyorum” ya da “Hiçbir şeyden keyif almıyorum” gibi cümlelerle sohbete başlayabilirsiniz.
Sağlıklı Yaşam Alışkanlıkları Edinmek
Düzenli olarak spor yapmak birçok açıdan kişiyi rahatlatabilir. Hem fiziksel olarak hem de psikolojik olarak spor yapmanın yararları vardır. Düzenli olarak uyumaya çalışın. Stres ve yorgunluk birçok psikolojik ve fizyolojik hastalıklara davetiye çıkarır.
Elinizden geldiğince sosyalleşmeye çalışın. Kalabalık bir ortamda insan kendi düşünceleri ile baş başa kalamaz. Bu yüzden de olumsuz düşünceleri aklına getiremez. Öncelikle tek başınıza bir kafede oturmayı deneyin. Daha sonra bir arkadaşınızla kafede buluşun. Sakın içe kapanmayın! Sevdiğiniz insanlarla görüşmeye devam edin. Kendinizi yalnız hissettiğinizde yakın arkadaşınızı arayabilir, onunla zaman geçirebilirsiniz.
Birçok kişiye işe gitmek zor gelebilir. Özellikle depresyon sorunu olan kişiye çalışmak daha da zor gelebilir. İşe gidin ve çalışmaya başladığınızda küçük molalar vererek çalışmayı deneyin.
Daha önce keyif aldığınız ancak artık yapmak istemediğiniz aktiviteleri yapmaya çalışın. İstememenize rağmen keyif aldığınız müzikleri dinlemeye çalışın. Resim yapmak ya da sevdiğiniz hobileri yapmak sizi rahatlatmak adına yararlı olabilir. İlk başta yapmak istemeyebilirsiniz. Ancak daha sonra sizi rahatlattığınız görecek ve yapmaya devam edeceksiniz.
Eskilerin deyimiyle, aklınıza kötü şeyler getirmeyin. Aklınızdaki kötü düşünceleri başka düşüncelerle değiştirebilirsiniz. Daha doğrusu düşüncelerini başka yöne doğru kanalize edebilirsiniz.
Mesela: “Hiçbir şey düzelmeyecek” “Ben Yetersizim” cümleleri yerine, “Şu an zor bir dönemden geçiyorum ama bu süreç kalıcı değil, mutlaka geçecek” gibi cümleler kurun. Sürekli olarak olumlama yapmaya çalışın.
Anlık rahatlama tekniklerini kullanabilirsiniz. Nefes alma egzersizleri yardımcı olabilir.
Psikoterapi, ilaç tedavisi gibi profesyonel yardım almak iyileşmenize yardımcı olacaktır.
Benim durumumun kötü değil diye düşünmeyin. Çünkü gizli depresyon tedavi edilmezse kronik hale gelebilir ve daha büyük sorunlara neden olabilir.
Fiziksel hareketler birçok durumda yararlıdır. Her gün 30 dakika yürüyüş, endorfin hormonu salgılar ve ruh halinin iyileşmesine yardımcı olur.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Gizli Depresyon Nedir ve Nasıl Tanınır?
Fark edilmesi zor bazı semptomlarla kendisini gösteren bir duygudurum bozukluğudur. Baş, sırt, mide ağrıları, kronik yorgunluk gibi fiziksel belirtilerle kendisini gösterir. Kendisini boşlukta hissetme, donuk tavırlar ve öfke patlamaları gibi psikolojik belirtileri vardır.
Gizli depresyonun en yaygın belirtileri nelerdir?
Nedensiz baş ağrısı, sırt ve boyun ağrıları gibi fiziksel belirtileri vardır. Hiçbir şey hissetmeme hali, duyguların donuklaşması, anlamsızlık duygusu gibi psikolojik belirtiler gösterilir.
Gizli depresyon kimlerde daha sık görülür?
Yüksek başarı odaklı olarak hareket eden kişilerde, duygularını açıkça ifade etmekte zorlanan kişilerde, kronik stres altındaki bireylerde, kendisini yalnızlığa mahkum hissedenlerde, fiziksel hastalıklarla mücadele edenlerde ve duygusal olarak duyarlı olan kişilerde daha sık görülür.
Gizli depresyon nasıl tedavi edilir?
Belirtileri gösteren kişiler mutlaka profesyonel yardım almalıdır. Gizli depresyonda belli başlı tedavi yöntemleri; psikoterapi, psikiyatrik değerlendirme, fiziksel belirtilere yönelik müdahaleler, zihinsel yeniden yapılandırma olarak sayılabilir.
Gizli depresyonun fiziksel belirtileri nelerdir?
Tıbben açıklanamayan kronik ağrılar, sindirim sistemi sorunları, nörolojik belirtiler, enerji düşüklüğü, otonom sistem bozuklukları, bağışıklık sisteminde zayıflama, cilt tepkimeleri, hormonal dengesizlikler gibi fiziksel belirtiler görülebilir.
